توسعه یعنی آزادی

كتاب «توسعه يعني آزادي» نوشته آمارتياسن هندي‌الاصل، برنده جايزه اقتصاد نوبل (در سال 1998) استاد دانشگاه لامونت در هاروارد است. رويكرد توسعه به مثابه آزادي كه توسط آمارتياسن به طور سيستمي مطرح شده است، رويكردي نوين در مباحث توسعه است و با تاكيد بر نقش فاعلي انسان به عنوان هدف و ابزار توسعه مي‌تواند پاسخگوي نياز كشورها به يك رويكرد مناسب براي طرح استراتژي‌هاي جامع توسعه باشد. اين رويكرد در عين جامعيت در حوزه‌هاي مختلف سياسي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي مسير حركت در فرايند توسعه را در سايه خلق امكانات آزادي براي انسان‌ها در حوزه‌هاي فوق مي‌داند و معتقد است هدف توسعه نيز چيزي جز دستيابي به انواع آزادي‌ها (شامل برخورداري از امكانات و تسهيلات اقتصادي، فرصت هاي اجتماعي، آزادي هاي سياسي و نظاير) آن است.به عبارت ديگر «توسعه»عصاره انواع آزادي‌ها بوده و هدف اصلي توسعه، حذف ناآزادي‌ها و افزايش دامنه انتخاب انسان‌ها است. توسعه برخورداري از زندگي دلخواه با توجه به هويت فرهنگي هر جامعه است. مفهوم آزادي در اين ديدگاه تنها به آزادي‌هاي سياسي و آزادي بيان و مانند آن خلاصه نمي‌شود و آزادي در فعاليت‌هاي اقتصادي و امكان دسترسي به منابع، برخورداري از زندگي و مواهب آن، امكان استفاده از فرصت‌هاي اجتماعي همچون آموزش، شغل و نيز تضمين امنيت و آينده شغلي و اقتصادي را نيز در بر مي‌گيرد. در چارچوب اين رويكرد، انسان اگر با هر گونه محروميت و محدوديت روبه‌رو شود به نوعي دچار فقدان آزادي و سلب آزادي خواهد شد و لذا زمينه رشد و قابليت توليد در او به عنوان فاعل توسعه از بين خواهد رفت. در اين ديدگاه حتي وجود شرايطي كه بخشي از شهروندان را در معرض سوانح طبيعي و قحطي و مانند آن قرار دهد، از آنجا كه انسان را دچار محروميت اقتصادي مي‌سازند، نوعي ناآزادي محسوب مي‌شوند. اين كتاب مشتمل بر دوازده فصل مي‌باشد كه در هر فصل آن به نوعي از آزادي‌ها كه لازمه توسعه مي‌باشد پرداخته شده است. اين كتاب را نشر ني به چاپ رسانده است. مترجم اين كتاب محمد سعيد نوري مي‌باشد. هم‌اكنون چاپ اين كتاب به چاپ پنجم رسيده است. مطالعه اين كتاب براي رسيدن به نظريات جديد توسعه پيشنهاد مي‌شود.